De Mir Collectie 19 Oost-Europeese Chanoeka Dreidels
× × Dreidel T-0012-1 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-2 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-3 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-4 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-5 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-6 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-7 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-8 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-9 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) Dreidel T-0012-10 © Tinmuseum Den Helder (P. Arts 2014) De Mir Collectie © Tinmuseum Den Helder (2014)

Identification
Title	De Mir Collectie 19 Oost-Europeese Chanoeka Dreidels
Dated	18e en 19e eeuw
Object categories	Speelgoed Religieus Religieus Gebruiksvoorwerp (speelgoed)
Collection categories	Bodemvondsten Oost-Europees Speelgoed Hoogtepunten Collectie Tinmuseum
Objectnumber	T-0012
Inscriptions/Hallmarks	Jiddisch opschrift in Hebreeuws alfabet in vereenvoudigende vorm : נ (Nun), ג (Gimel), ה (Hei), ש (Shin) Geen (onbekend)
Language	Jiddisch / Hebreeuws alfabet
Descriptions
Description	De 19 Chanoeka Dreidels zijn gevonden in het voormalige 'Getto"van Mir in hedendaagse Wit-Rusland. Een Dreidel is een vierzijdig draaitolletje met op elke van de zijden, de Hebreeuwse letters: נ (Nun), ג (Gimel), ה (Hei), ש (Shin). Deze letters vormen samen een acroniem voor de zin נס גדול היה שם, Nes Gadol Hayah Sham – "Een groot wonder gebeurde daar” - een verwijzing naar het Chanoeka verhaal.   Op dreidels uit Israël wordt de letter ש (Shin) vervangen voor פ (Pei), zodat er staat: Nes Gadol Hayah Poh - “Een groot wonder gebeurde hier”. Met beide zinnen wordt de herinwijding van de Tempel van Jeruzalem in de 2e eeuw voor Chr. herdacht.   Volgens de overlevering had de tempelpriester tijdens het ritueel reinigen van de Tempel nog maar één kruikje met koosjere olie kunnen vinden om de Menora - de zevenarmig kandelaar- aan te steken. Op wonderbaarlijke wijze raakte het kruikje echter niet leeg voordat de nieuwe koosjere olie naar Jeruzalem kon worden gebracht. De kruik leverde genoeg olie om acht dagen het licht te laten branden, precies de tijd die nodig was om de nieuwe olie te verkrijgen.   Dreidels hadden niet alleen een religieuze functie. Vanaf de 17e en 18e eeuw werd het steeds vaker als speelgoed gebruikt. De vier letters vormen dan ook de regels voor een spel dat tijdens Chanoeka gespeeld wordt. Het spel is vergelijkbaar met ganzenbord en werd vooral onder de Jiddisch sprekende Joden van Oost Europa vaak tijdens Chanoeka gespeeld.   Jiddisch is een van oorsprong Germaanse taal met Hebreeuwse en Semitische invloeden, ontstaan in 9e t/m 12e in het Duitse stroomgebied van de Rijn. Het Jiddisch behoord tot de zelfde taalfamilie als het Nederlands, Engels en het Duits. De letterנ (Nun) staat in het Jiddisch voor Nisht (niets), wat betekent dat je niets in de ‘pot’ hoeft te doen maar ook niets ontvangt. Als je de letter ג (Gimel) draait, wat Gants (alles) betekent, wordt je automatisch eigenaar van de inhoud. Wordt ה (Hei) gedraaid, wat Halb (Half) betekent, dan ontvang je de helft van de inhoud van pot. Als ש (Shin), wat staat voor Shtel ayn (stop in), gedraaid wordt, dan betekent het dat je moet bijleggen.
Relevances	De aanschaf van deze collectie was erg belangrijk. Er moest voorkomen worden dat ze opgesplitst zouden worden en onafhankelijk van elkaar verkocht zouden worden, namelijk het geheel vertelde een verhaal. Ook diende voorkomen te worden dat dit in een prive collectie kwam, ook weer om de reden dat achter deze collectie een verhaal zat, dat verdiende openbaar verteld te worden.
Creation and acquisition
Creator/Maker	Onbekend
Location created	Zolotkovychi, Ukraine
Location found	Mir Wit-Rusland
Acquisitioning method	Aankoop
Place of acquisition	Tel Aviv-Yafo, Israel
Date acquired	2014
Current location	Den Helder
Locaties
Materials and technique
Physical characteristics	Gegoten en bewerkt tin.
Material	Tin
Technique	Gegoten
Dimensions	Divers
Condition	Zwaar beschadigd
Object components
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-1)
Description	Dreidel 1.3x2.1x1.4 cm
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-2)
Description	Dreidel 2
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-3)
Description	Dreidel 3
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-4)
Description
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-5)
Description
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-6)
Description
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-7)
Description
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-8)
Description
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-9)
Description
Material	Tin
Image object component
Name object component	Oost-Europese Chanoeka Dreidel (Mir Collectie T-0012-10)
Description
Material	Tin
Image object component
Exhibited
Current exhibition	Depot (Digitaal collectiedatabase, Hoogtepunten en "Het verhaal van de Joden van Mir").
Past exhibitions	Lokaal Joods Historisch Museum Mir Wit-Rusland (Particulier museum)
Rights
Owner/credit line	Stichting Het Nationaal Tinmuseum
Acquired by	M.J. van der Pompe
Copyright ©	Stichting Het Nationaal Tinmuseum
Documentation
Literature	Herzig, A., Rademacher., “Die Geschichte der Juden in Deutschland”, Hamburg 2013
Questions
	When you see incorrect information, or when you have a comment or extra information about this object. Please, let us know by sending us an Email!
	Email to info@tinmuseum.nl Het Tinmuseum conformeert zich aan de internationale afspraken die gemaakt zijn over objecten die tijdens of na WOII werden geroofd of beschadigd. Hierin is opgenomen dat culturele instellingen zoals musea geacht worden herkomstonderzoek te doen naar objecten uit hun collecties. Deze gegevens en onderzoeksresultaten worden openbaar en het publiek toegankelijk gemaakt.